Zorgvolmacht 5 praktische vragen

De zorgvolmacht (ook bekend als “buitengerechtelijke lastgeving”) is een handig instrument waarmee u het bestuur van uw vermogen kan regelen voor het geval u hier in de toekomst niet meer toe in staat bent. U kan bijvoorbeeld in een coma belanden na een verkeersongeval of dementie ontwikkelen. Gezien elk van ons geconfronteerd kan worden met een periode van onbekwaamheid tijdens zijn leven, is de zorgvolmacht zowel interessant voor oudere als voor jongere mensen.

De zorgvolmacht is een specifiek type van volmacht waarbij u als meerderjarige wils- en handelingsbekwame persoon aan een andere persoon de macht geeft om uw vermogen te beheren wanneer u dat zelf niet meer kan. U kiest zelf vrij wie u als gevolmachtigde wil aanduiden. Deze persoon moet de volmacht wel aanvaarden. De zorgvolmacht kan enkel betrekking hebben op uw goederen en niet op uw persoon. Zo kan u bijvoorbeeld in de zorgvolmacht laten opnemen dat de gezinswoning niet verkocht mag worden voor uw overlijden of dat uw beleggingsstrategie niet gewijzigd mag worden, maar u kan niet bepalen dat uw gevolmachtigde voor u een euthanasieverklaring mag invullen of een testament mag opstellen, gezien die zaken een persoonsgebonden karakter hebben.

Het grote voordeel van een zorgvolmacht is dat, wanneer u onbekwaam wordt, er geen nood is aan een gerechtelijke procedure voor de vrederechter. Bij dergelijke procedure wordt vaak een onafhankelijke persoon buiten uw familie als bewindvoerder aangesteld (bijvoorbeeld een advocaat). Bij een zorgvolmacht kiest u zelf wie wordt aangesteld als gevolmachtigde. In de praktijk wordt er vaak een zorgvolmacht gegeven aan een van de kinderen of een familielid.

Het verschil met een gewone volmacht is dat de zorgvolmacht specifiek wordt opgesteld met de bedoeling te gelden wanneer u onbekwaam wordt. Een gewone volmacht komt immers automatisch te vervallen van zodra u niet meer bekwaam bent.

Een bijkomend voordeel zijn de flexibele mogelijkheden die de zorgvolmacht biedt qua vermogens- en successieplanning. Zo kan u in de zorgvolmacht de gevolmachtigde toelaten om in uw plaats schenkingen te doen aan bv. uw echtgenoot of kinderen. De voorwaarden en modaliteiten van de schenkingen dienen echter wel duidelijk gespecificeerd te worden in de zorgvolmacht. U kan bijvoorbeeld in de zorgvolmacht bepalen dat er enkel mag geschonken worden met voorbehoud van vruchtgebruik en dat alle kinderen gelijk dienen behandeld te worden. Ook kunt u bepalen dat er slechts een welbepaald maximumbedrag geschonken mag worden.

U kan in de zorgvolmacht zelf bepalen welke handelingen uw gevolmachtigde mag stellen. U kiest zelf hoe ruim u dit formuleert. U kan ervoor kiezen de gevolmachtigde enkel eenvoudige ‘daden van beheer’ laten stellen. Dit zijn daden die erop gericht zijn uw vermogen in stand te houden: de betaling van rekeningen en facturen, het beheer van rekeningen, de verhuur van onroerend goed en dergelijke meer. Maar u kan ook (veel) verder gaan, en de gevolmachtigde ‘daden van beschikking’ laten stellen: een schenking van (een deel van) uw vermogen, de verkoop van uw woning, een fiscaal nadelige clausule laten schrappen uit uw huwelijkscontract, etc. De formulering van de zorgvolmacht kan m.a.w. afgestemd worden op uw specifieke wensen en noden.

Een zorgvolmacht moet schriftelijk worden opgemaakt en geregistreerd worden bij het Centraal Register voor Lastgevingsovereenkomsten (CRL). Mondelinge zorgvolmachten worden niet erkend. In principe kunt u zelf een zorgvolmacht opstellen in een onderhandse akte.

Het is echter ten zeerste aan te raden om uw zorgvolmacht te laten opstellen door een notaris. U bent dan immers zeker dat uw wensen op correct wijze juridisch 'vertaald' worden. In sommige gevallen is het verplicht om beroep te doen op de notaris. Indien u handelingen opneemt in uw zorgvolmacht die de tussenkomst van een notaris vereisen (bijvoorbeeld verkoop van een woning, notariële schenking, wijzigen huwelijkscontract, etc), kunt u niet anders dan uw zorgvolmacht notarieel te laten opstellen. Wanneer de notaris uw zorgvolmacht opstelt, zal hij ook zorgen voor de opname in het CRL.

U kunt zelf bepalen vanaf wanneer de zorgvolmacht in werking treedt. Meestal wordt er voorzien dat de zorgvolmacht in werking treedt wanneer u onbekwaam wordt. U kan echter ook voorzien dat de zorgvolmacht onmiddellijk in werking treedt en blijft doorlopen bij onbekwaamheid. Ook wanneer de zorgvolmacht onmiddellijk in werking treedt, blijft u wel bevoegd om zelf uw vermogen te beheren tot u wilsonbekwaam wordt. De gevolmachtigde kan eventueel wel al bepaalde taken overnemen. Zolang u nog wilsbekwaam bent, kan u de zorgvolmacht bovendien te allen tijde herroepen of wijzigen.

Een op maat gemaakte zorgvolmacht is een bijzonder nuttig en doeltreffend instrument voor mensen die alvast een regeling willen treffen voor het bestuur van hun vermogen voor wanneer ze dit zelf niet meer kunnen. U kan zelf kiezen wie u aanduidt als gevolmachtigde. Door de hoge flexibiliteit kunt u makkelijk de zorgvolmacht modelleren naar uw wensen en uw concreet vermogen.